ကခ်င္ဒီအပ္စပိုုရာနွင့္ နိုုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈ - Ja Maran (၂)

(ကခ်င္မႏုုႆေဗဒပညာရွင္ ဂ်ာမရန္ (Ja Maran) ေရးၿပီး ေခတ္ေမာင္းဂ်ာနယ္ တြဲ ၁၊ မွတ္ ၂ မွာ  ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ပညာေပးေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္။ ယခင္ အင္ဂြန္ဂ်ာဝါ မ်ွေဝၿပီးျဖစ္တဲ့ ကခ်င္ဒီအပ္စပိုုရာနွင့္ ေခတ္သစ္ မႏုုႆေဗဒအျမင္ (၁) ကိုု ဖတ္လိုုသူမ်ား ဤ ေနရာမွာဖတ္နိုုင္ပါတယ္။)

ဒီအပ္စပိုုရာေတြဟာ မိမိရင္းျမစ္မိခင္နိုုင္ငံရဲ့ နိုုင္ငံေရးရာ အားျဖင့္ ဆက္ႏြယ္မႈရွိရုုံသာမက မိမိအေျခခ်ရာနိုုင္ငံရဲ့ နိုုင္ငံေရးမွာလည္း စိတ္ဝင္စားမႈ ရွိၾကပါတယ္။ Basch က နိုုင္ငံေျပာင္း အေျခခ်ၾကသူေတြဟာ မိမိရဲ့ မိခင္နိုုင္ငံနဲ ့မိမိအေျခခ်ရာ နိုုင္ငံနွစ္နိုုင္ငံရဲ့ နုုိင္ငံတည္ေထာင္ေရး၊ လုုပ္ငန္းမွာ ပါဝင္တယ္လိုု ့ဆိုုထားပါတယ္။ ဒီလိုုဆိုုရင္ နိုုင္ငံသစ္ကိုု ေရာက္ရွိအေျခခ်ခဲ့ၾကတဲ့ ကခ်င္ဒီအပ္စပိုုရာဟာ မိမိရဲ့မိခင္နိုုင္ငံျဖစ္တဲ့ျမန္မာနိုုင္ငံနဲ ့မိမိ အေျခခ်ရာနိုုင္ငံ နွစ္နိုု္င္ငံရဲ့ နိုုင္ငံတည္ေဆာက္ေရး လုုပ္ငန္းေတြမွာ ပါဝင္ရမွာျဖစ္တယ္။ အေမရိကားက ကခ်င္ေတြကေတာ့ အခြန္ေဆာင္ျခင္း၊ မဲေပးျခင္းအားျဖင့္ အေမရိကန္ နိုုင္ငံေရးကိုု ပံ့ပိုုးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိမိရဲ့ မိခင္နုုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ျမန္မာနိုု္င္ငံအေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္သစၥာခံပါေသးသလဲ။ မိမိရဲ့ေသြးခ်င္း ကခ်င္ညီအစ္ကိုု ေမာင္နွမေတြက မိခင္ေနရပ္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ နုုိင္ငံေတာ္ကိုု ေတာ္လွန္ေနခ်ိန္၊ ကမၻာတလႊားက ကခ်င္ေတြဟာလည္း ကခ်င္အမ်ိဳးသား အလံကိုုတလူလူလႊင့္ထူၿပီး တိုုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးရဖုုိ ့ေတာင္းဆိုုေနခ်ိန္မွာ နိုုင္ငံ (nation) နဲ ့အမ်ိဳးသာနိုု္င္ငံ (nation-state) ဆိုုတဲ့ အဓိပၺယ္ေတြကိုု ကခ်င္ေတြဘယ္လိုု ခံယူသလဲဆိုုတာ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။

Deterritorialization  ဆိုုတာလူေတြ တနိုုင္ငံကေနတနိုုင္ငံကိုု ကူးလူးသြားလာ၊ ေရြ့ေျပာင္းေနထိုုင္ျခင္းအား ျဖင့္ မိမိရဲ့မိခင္ အမိ်ဳးသားနိုုင္ငံ (nation-state) ရဲ့အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ ့ ေဝးရာကိုု ေရာက္ရွိသြားၾကတယ္။ Deterritorialization ျဖစ္စဥ္ဟာ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံ (nation-state) ေတြရဲ့ အခ်ဳပ္အျခာကိုု ကန္ ့သတ္ေပးတဲ့ ျဖစ္စဥ္လိုု ့ မွတ္ယူနိုုင္ပါတယ္။ အပါဒူရိုုင္း (Appadurai) ရဲ့ အဆိုုအရ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြရဲ့ တရားဝင္မႈဟာ နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ နယ္ေျမအတြင္း သူတိုု ့ရဲ့ ၾသဇာ ဘယ္ေလာက္သက္ေရာက္သလဲ ဆိုုတဲ့အေပၚမူတည္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီနယ္ေျမေတြဟာလဲ နိုုင္ငံေျပာင္းေနထိုု္င္တဲ့ နိုုင္ငံသားေတြ၊ နယ္နမိတ္ စည္းျခားထားျခင္းမရွိတဲ့ မီဒီယာ (အင္တာနက္၊ ေရဒီယိုု၊ တီဗီြ စသည္...) ေတြရဲ့ တိုုက္ခိုုက္မႈကိုု ခံေနရပါတယ္။

စစ္ေအးေခတ္ေနွာင္းပိုုင္းမွာ အရင္ကတန္ခိုုးထြားခဲ့ၾကတဲ့ နိုုင္ငံႀကီးေတြႀကီးစိုုးတဲ့ စီးပြားေရး မိုုနိုုပိုုလီဟာ ကမၻာလုုံးခ်ီ စီးပြားေရးပုုံစံကိုု ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ၿပီး အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြရဲ့ အရွိန္အဝါကိုု ယုုတ္ေလ်ာ့ေစဖိုု့ အေၾကာင္းဖန္လာပါတယ္။ မနုုႆေဗဒ ေလ့လာမႈမွာ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြရဲ့ အရွိန္အဝါကိုု ဘာက ယုုတ္ေလ်ာ့ေစတာလဲဆိုုကိုု အေျခခံရႈေထာင့္ ႏွစ္ခုုက ေလ့လာပါတယ္။ ပထမတစ္ခုုက အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြရဲ့ နီတိဆိုုင္ရာ (ethical) ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဂတိလိုုက္စားမႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ ့လူနည္းစုု (minority) ေတြကိုု ကာကြယ္ေပးနိုုင္ျခင္း မရွိ (ကာကြယ္လိုုျခင္း မရိုု) တာေတြေၾကာင့္ လူနည္းစုုေတြရဲ့ ေတာ္လွန္မႈေတြနဲ ့ရင္ဆိုုင္လာရပါတယ္။ ဒုုတိယရႈေထာင့္ကေတာ့ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြဟာ နယ္စပ္ေဒသစစ္ပြဲမ်ား၊ လူမႈ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား၊ ဒုုကၡသည္ျပႆနာ၊ လူဝင္မႈျပႆနာ (immigration) နဲ ့နိုုင္ငံထဲကအရင္းအျဖစ္ (capital) ေတြျပည္ပကိုု ထြက္သြားျခင္း စတဲ့ အတြင္းေရး ျပႆနာ ေတြကိုု ရင္ဆုုိင္လာရပါတယ္။ အေရွ ့ေတာင္အာရွမွာ ဒုုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေခတ္ decolonization ကာလမွာ အသစ္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အမ်ုုိဳးသားနိုုင္ငံေတြဟာလည္း နိုုင္ငံထဲက ျပည္မယဥ္ေက်းမႈ  (lowland civilization) တည္ရွိရာ ေနရာေတြဟာ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြရဲ့ အုုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဗဟုုိခ်က္မေတြ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး အဖိုုးတန္သစ္ေတာနဲ ့သဘာဝသယံဇာေတြရွိတဲ့ ေတာင္ေပၚေဒသ (upland societies) ေတြကိုု သိမ္းသြင္းဖိုု ့ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကလိုု ့ ေတာင္ေပၚေဒသရဲ့ ေရြ ့ေျပာင္းေတာင္ယာ လုုပ္ငန္းေတြ ဆိတ္သုုဥ္းလုု နီးပါးျဖစ္ခဲ့ရၿပီး၊ ေတာင္ေပၚေန လူ ့အဖြဲ ့အစည္းေတြရဲ့ လူေနမႈစနစ္ေတြဟာ အေနွာင့္အယွက္ေတြနဲ့ ႀကံဳခဲ့ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီေတာင္ေပၚျပည္မျပႆနာဟာ အေရွ့ေတာင္အာရွမွာ ရာစုုနဲ ့ခ်ီၿပီး ရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကိုု ေယးလ္ တကၠသုုိလ္ပါေမာကၡ James Scott ရဲ့စာေတြမွာ အက်ယ္တဝင့္ ေလ့လာနိုုင္ပါတယ္။

မနုုႆေဗဒမွာ တိုုင္းရင္းသားျဖစ္မႈ (ethnicity) နဲ့ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေတြရဲ့ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ (state-nationalism) နဲ ့ဆိုုင္တဲ့ဘုုံအယူအဆတစ္ခုုကေတာ့ အဲဒီ့နွစ္ခုုဟာ တစ္ဆက္တည္းျဖစ္နိုု္င္ေသာ္လည္း၊ တကယ္ေတာ့ ဆန့္က်င္ဘက္ျဖစ္တယ္ဆိုုတဲ့ အယူပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ - ျမန္မာနိုု္င္ငံရဲ့ တိုု္င္းရင္းသားေတြျဖစ္တဲ့ ကခ်င္ (သုုိ ့) ကရင္ စသူေတြဟာ ျမန္မာနိုုင္ငံကူးလက္မွတ္ ကိုုင္ေဆာင္ၿပီး ျမန္မာနိုုင္ငံသားျဖစ္ေသာ္ျငားလည္း နိုုင္ငံရဲ့ state-nationalism ကိုု ေတာ္လွန္ဆန့္က်င္ ေနသူေတြ ျဖစ္ေနတတ္တာပါ။ တခ်ိဳ့ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ တိုုင္းရင္းသားေပါင္းစုုံ နိုုင္ငံျဖစ္တဲ့ ျမန္မာနိုုင္ငံကိုု အားလုုံးကိုု ကိုုယ္စားျပဳတဲ့အမ်ိဳးသားဝါဒ အသစ္ကိုု ေဖာ္ေဆာင္ဖိုု ့အႀကံေပးပါတယ္။

ေခတ္သစ္ကခ်င္အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံေရးေလ့လာမႈ

တခ်ိဳ့ပညာရွင္ေတြ ေဟာကိန္း ထုုတ္သလိုု အမ်ိဳးသားေရးဟာ ဂလိုုဘယ္လိုုက္ေဇးရွင္း ဇတ္ခုုံေပၚက ေပ်ာက္ကြယ္မသြားပါ။ ပုုိ့လိုုေတာင္အားျပင္း လာပါေသးတယ္လိုု ့Cohen ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအပ္စပိုုရာေတြဟာ မိမိတိုု့ရဲ့ ေဒသအတြင္း အမိ်ဳးသားေရးကိုု နိုုင္ငံသစ္ဆီ သယ္ေဆာင္ လာၾကသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္ဇြန္လဆန္းကေန စျဖစ္ခဲ့တဲ့ အစိုုးရစစ္တပ္နဲ့ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ (KIA) ရဲ့စစ္ပြဲဟာ ေခတ္သစ္ ကခ်င္အမ်ိဳးသား နိုုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈ အခန္းက႑တစ္ခုုက္ိုု ဖြင့္လွစ္လုုိက္ပါတယ္။ အဲဒီတုုန္းက စခဲ့တဲ့စစ္ပြဲဟာ ျပည္တြင္းမွာသာမက၊ နိုုင္ငံတစ္ကာမွာ ရွိေနတဲ့ ကခ်င္ေတြရဲ့နိုုင္ငံေရးအသိကိုု လႈပ္ႏႈိးခဲ့ၿပီး ကခ်င္နိုုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈကိုုလည္း အရွိန္အဟုုန္ ျမွင့္တင္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီအျခင္းအရာကိုုၾကည့္ၿပီး ေစာေစာက ေမးခြန္းျဖစ္ေစတဲ့ (nation) ဆိုုတဲ့အေပၚ ကခ်င္ေတြ ဘယ္လိုုျမင္သလဲ ဆိုုတာေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။

ဒီေနရာမွာ ကခ်င္ေတြရဲ့အေၾကာင္း သုုေတသနျပဳတဲ့ ပထဝီိနိုုင္ငံေရးပညာရွင္ Karin Dean နဲ ့ကခ်င္လူမ်ိဳး မနုႆေဗဒပါေမာကၡ La Raw Maran တိုု့ရဲ့ေလ့လာခ်က္ေတြကိုု အက်ဥ္းခ်ံဳး တင္ျပလိုုပါတယ္။

Dean ကေတာ့ ပထဝီဝင္နဲ့ တရားဝင္ျဖစ္မႈ (geography  and legitimacy) အေၾကာင္းေျပာဆိုုခဲ့ပါတယ္။ Dean ရဲ့အဆိုုအရ အေရွ့ေတာင္အာရွနိုုင္ငံေတြရဲ့ နယ္နမိတ္ေတြဟာ ျပင္သစ္၊ အဂၤလိပ္ စတဲ့ကိုုလိုုနီနိုုင္ငံေတြက ကိုုလိုုနီေခတ္ေရာက္မွ ေရးဆြဲထားတာျဖစ္လိုု့ လူေတြအမွန္တကယ္ ေနထိုု္င္တဲ့ေဒသနဲ့ (နယ္စပ္ကလူေတြရဲ့ နိုုင္ငံအခ်ဳပ္အျခာအေပၚ အသိအမွတ္ျပဳမႈ) ကြဲလြဲမႈေတြ ရွိပါတယ္။ (ဥပမာအေနနဲ့ျပရရင္ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ့ တရုုတ္နယ္စပ္ရွိ ရြာေတြဟာ ငါးရက္တစ္ေစ်း ပုုံစံက်င့္သုုံးတာဟာ နွစ္ရာခ်ီၾကာေနၿပီျဖစ္တဲ့ ဓေလ့ တစ္ခုုျဖစ္ပါတယ္။ ရြာေတြစုုေပါင္းၿပီး ငါးရက္တစ္ေစ်းက်ကိုု တစ္ရြာရြာက အိမ္ရွင္လုုပ္လက္ခံတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္က လြတ္လပ္စြာကူးလူး သြားလာေနခဲ့ၾကတဲ့ ဒီဓေလ့ဟာ နယ္နိမိတ္ေတြ သတ္မွတ္ၿပီးေနာက္ပိုုင္းမွာေတာ့ နယ္စပ္ဂိတ္ေတြကိုု ရင္ဆိုုင္လာရၿပီး အရင္လိုုလြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ မရၾကေတာ့ပါ။) ကခ်င္ေတြရဲ့   homeland ဘယ္မွာလဲေမးရင္ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြ သတ္မွတ္တဲ့ homeland territories ဟာ နိုုင္ငံတကာနယ္နိမိတ္ သတ္မွတ္ခ်က္အရ တရုုတ္နိုုင္ငံ ယူနန္ ျပည္နယ္၊ အိႏိၵယနိုုင္ငံ Anurachal Pradesh ျပည္နယ္၊ ျမန္မာနိုုင္ငံ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ့ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုုင္းေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ဒီသုုံးနိုုင္ငံမွာ ေနထိုုင္ၾကတဲ့ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြဟာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကုုန္သြယ္မႈ၊ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စသည့္ အရာမ်ားျဖင့္ဆက္ႏြယ္ၾကပါတယ္။ သုုံးနိုုင္ငံက ကခ်င္ေတြေနထိုုင္တဲ့ ၿမိဳ့ေတြမွာ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာ က်င္းပေလ့ရွိတဲ့ မေနာပြဲေတြဟာ ဒီသုုံးနိုုင္ငံက ကခ်င္ေတြ ေတြ့ဆုုံပြဲလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမေနာပြဲေတြဟာ သုုံးနိုု္င္ငံက ကခ်င္ေတြ ယဥ္ေက်းမႈအားျဖင့္ ဆက္ႏြယ္ေနတာကိုုျပသတာျဖစ္ပါတယ္။ nation ဆိုုတာတိုုတိုုေျပာရရင္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ မလိုုတဲ့  ဆႏၵတူသူေတြရဲ့ ေပါင္းစည္းမႈတစ္ခုုျဖစ္ၿပီး၊ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံ (nation-state)  ကေတာ့ အခ်ုဳပ္အျခာအာဏာပိုုင္ နယ္နိမိတ္ရွိတဲ့ နိုုင္ငံေတာ္ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ သမိုုင္းေၾကာင္းအရ အမိ်ဳးသားနိုုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္ခြင့္ ဆုုံးရႈံးခဲ့တဲ့ ကခ်င္ေတြဟာ အမိ်ဳးသားေရးဝါဒ တည္ၿမဲေရး အတြက္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားကိုု အားကိုုးခဲ့ရတယ္လိုု့ Karin Dean ကဆိုုခဲ့ပါတယ္။

ကခ်င္နိုုင္ငံေရး ဓေလ့ (Kachin Political Culture)

LaRaw Maran ရဲ့ေလလာမႈမွာ ကခ်င္လူ့အဖြဲ့အစည္းရဲ့ ၁၉၆ဝ ေနာက္ပိုုင္း နိုုင္ငံေရးရုုန္းကန္မႈ  ဒဏ္ေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲလာတဲ့လူ့အဖြဲ့အစည္းပုုစံကိုု အဓိကထားပါတယ္။ သူက ၁၉၆ဝ ေနာက္ပိုုင္း ကခ်င္လူ့အဖြဲ့အစည္းကိုု စနစ္က်တဲ့ နိုုင္ငံေရးပန္းတိုုင္နဲ့ လႈပ္ရွားေနတဲ့ နိုုင္ငံေရး လူ့အဖြဲ့အစည္းတစ္ခုုအျဖစ္ ရႈျမင္ပါတယ္။ နိုုင္ငံေရးအရ ဖိနွိပ္မႈအေပၚ ကခ်င္ေတြရဲ့ တုုန့္ျပန္မႈမွာ အေျခခံအေၾကာင္းအရာ နွစ္ခုုရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ပဋိပကၡကိုု ရင္ဆိုုင္ပတ္သက္ျခင္းကိုု  ႀကံ့ႀကံ့ခံျခင္း (conflict engagement)နဲ့ ရင္ဆုုိင္ပတ္သက္ျခင္းကိုု ႀက့ံႀက့ံခံျခင္း (enduring engagement) တိုု့ျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပကၡကိုုရင္ဆိုုင္ ပတ္သက္နိုုင္ဖိုု့ အတြက္ လုုံေလာက္တဲ့ လူဦးေရကဒီ နိုုင္ငံေရးျပႆနာကိုု သိရွိနားလည္းရပါမယ္။ ရင္ဆိုုင္ပတ္သက္ျခင္းကိုု ႀကံ့ႀကံ့ခံဖိုု့အတြက္ နိုုင္ငံေရး ျပႆနာကိုုေျဖရွင္းလိုုစိတ္ျပင္းျပရပါမယ္။ ဒီအရာေတြကပဲ ေခတ္သစ္ကခ်င္နိုုင္ငံေရးဓေလ့ကိုု ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံအေပၚ ဘယ္လိုုသေဘာထားသလဲဆိုုတဲ့ ေမးခြန္းကိုု ေျဖရမယ္ဆိုုရင္ LaRaw Maran ရဲ့အဆိုုအရ ကခ်င္အမ်ိဳးသားေရးဝါဒဟာ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ မိမိအမ်ိဳးသား ေကာင္းစားေရးကိုု အဓိကမထားဘဲ ပင္လုုံကေန ေသြဖည္ေနတဲ့ စစ္အစိုုးရရဲ့ကိုုယ္စား ပင္လုုံနိုုင္ငံေတာ္ကိုု မီးေမာင္းထိုုး ျပေနျခင္းျဖစ္တယ္လိုု့ ဆိုုပါတယ္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြ ယုုံၾကည္တာက သူတိုု့ရဲ့ နိုုင္ငံေရးပန္းတိုုင္ဟာ ပင္လုုံစိတ္ဓာတ္ကိုု ကာကြယ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ပင္လုုံကိုု အေကာင္အထည္ေဖာ္မွသာလွ်င္ အမ်ိဳးသားနိုုင္ငံတစ္ခုုထဲမွာ ပါဝင္ျခင္းဆိုုတဲ့ စစ္မွန္တဲ့အဓိပၺာယ္ကိုု  ေဖာ္ေဆာင္တယ္လိုု့ ဆိုုထားပါတယ္။ ကခ်င္ေတြရဲ့ ဒီနိုုင္ငံေရး၊ ပန္းတိုုင္ကိုု ကခ်င္လူ့အဖြဲ့အစည္းပုုံစံထဲက လူမႈအေဆာက္အအုုံေတြ (institution inside Kachin social system)  ကလည္းသဘာဝ အေလ်ာက္ကူညီပ့ံပိုုးေနေၾကာင္းကိုုလည္း LaRaw Maran က ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ ကခ်င္လူမႈအဖြဲ့အစည္းပုုံစံအေၾကာင္းကိုု ေနာက္လမွာ ဆက္လ်က္ရွင္းျပပါမယ္။

စာညႊန္း။ ။

Appadurai, Arjun (1996). Modernity At Large: Cultural Dimensions of Globalization.Minneapolis: University of Minnesota Press.

Basch, Linda G et.al (1994) Nations unbound :transnational projects, postcolonial predicaments, and deterritorialized nation-states. Basel, Switzerland : Gordon and Breach.


Cohen, Robin. (1997) Global diasporas :An introduction. London : UCL Press.


Dean, Karin - (2005) "Spaces, and territorialities on the Sino-Burmese boundary: China.