HPYEN MADUNG KADAI TA? (Daw - 2)

Bum Chyangau
April 3, 2013

(Daw - 1 de)

1963- ning htum wa maga de KIA Shanglawt ni Hu Gawng de du shang wa ma ai. Myen dap ni mung Jinghpaw mare Ninghtawn ni hpe Wan nat, adup abyen zingri ai lam ni hpe galaw wa masai.

Dai majaw – Hugawng Ting Kawk mare masha ni hte Howa Hkun Hpung gaw, Nam rawng mat wa sai re. 1948- ning Inglik kaw na Shanglawt la ngut ai hpang- shawng nnan “Hpyen yen tsin yam” hkrum sha ai ni  gaw- Hu Gawng TingKawk, Danai, Nawng Mi, Dum Bang bu ni rai nga ma ai. Internet prat rai n-re ai majaw kadai n-chye kau dat ai Dudaw sai hkaw, rim adup abyen, sat nat roi rip hkrum ai lam ni gaw- bai tsun na pyi n-kam hkra  hkam sha lai wa yu sai re. Dai  myit Ningma hkang dingsa ni, dai ni du hkra  naw machyi taw nga ga ai.  Lu malu Ja Gumhpraw Sut gan, U wa, Yamnga, Yi sun Hkau na, Dum n-ta ni yawng hkra sum mat ma  nna matsan chyaren re, nga sa madang grit nun dik mat nna, Myen ni a “Maku” daw hkrum  ai hta laika ka ai wa hte dum n-ta masha ni mung lawm nga ma ai. Dai lam ni hpe  myit dum dat shagu- Myen Sa wa Hpyen  ni hpe "Maroi n-ni  Masin n-si” dik la nga ai.    Shu Mashi, Shu Masha Prat du hkra raitim Myen  Hpyen n-dai ni hte naw gasat  anut hkat ra na masa  rai nga ai. Dai majaw- ganang Ga mi du hkawm, pra hkawm  ra ga ai raitim,  Chyurum ai Wunpawng an hpu an Nau  ni tut  makyit mahkai, Kahkyin  zinlum let Myu sha lam yan ni hta shakut shaja sa mat wa ra na ga ai.

Lahta e tang madun lai mat wa sai hte maren- Hu Gawng Bu ni Nam rawng mat wa ai hpang, 1965-ning hta Howa Duwa Hkun Hpung hte nta masha ni  gaw Myen dap ni a  rim la ai hkrum sai . “KIA ningbaw Kaba lu rim  sai”…nga nna- Myen mung ting Shi laika ni hta dip shabra gamawng dat masai re. Bochuk Awng San hte “Pang Long Ga Sadi” hta rau Lekmat htu lawm ai Howa Duwa Hkun Hpung gaw, Sam mung jinghpaw ni hpe  Hu Gawng ga de woi lung wa nna rawt malan bungli  woi galaw ai KIA ningbaw kaba re ngu nna  Bochuk Ne Win  shadu kau ai lam rai nga ai. 
                       

Dai majaw-  Ne Win gaw, Howa Duwa Hkun Hpung hpe “Asik pin Yelawng” “Agung rawng ai Hpun hpe Hka jaw hkrup sai”…nga nna tsun lai wa sai re. “Asik pin”…ngu ai gaw Myen hpe Rawt malan ai “Agung hpun”…ngu mayu ai rai nga lu ai. “Ye- lawng”…ngu ai gaw-“Hka jaw” ai hpe tsun mayu ai rai nna, galoi Hka jaw ma ta? 

Teng sha nga yang KIA rawt malan bungli woi hpaw hpang ai gaw- Lahtaw Zau Seng,  Zau Tu,  Zau Dan, Pungshwe Zau Seng, Malizup Zau Mai ni rai nna, Maigan mung matut mahkai lit hkam gaw Howa Michael Ja La ni rai ma  ai. Howa Ja La gaw- Vietnam majan na American Laknak ngam hte Machyu Pala ni hpe Thai hku nna KIA Shanglawt Dap de shalai bang ya ai lam ni hpe galaw lai wa sai. M-16 Sinat ni gaw dai ten na shalai bang ai Vietnam Laknak ngam ni rai nga ai.

                                  

Shing rai Howa Ja La gaw- Vietnam Laknak ngam ni hpe Thai hku nna shalai bang ya nga yang, 1965- ning hta Bankok N-bungli Daru e Laknak ni hte shi hpe rau hkan garum ya nga ai Shanglawt Agyi wa hpe Thai Balik ni rim kau ai hkrum masai.  Myen mung Shi Laika ni hta mung dai lam ni lawm pru wa nna, Howa Ja La hpe Myen Asuya ni kaw  ap ya na matu hpyi ma ai. Raitim Thai Asuya gaw Howa Ja La hpe Myen ni a lata de n-ap ya ai sha America de koi yen  shangun kau dat ai gaw dai ni 2013- ning du hkra rai nga sai. Dai hpang Howa Ja La gaw- Sut Du Bawm Wang La Raw woi hpaw ninghtan ai “Pan Kachin” hta e ningbaw Hpa-awn lit la nna, matut nna KNO hta e mung dai ni du hkra shang lawm let myu Sha lam yan ni hta  shakut shaja taw nga ai re. 

Lahta e tang madun lai wa sai hte maren- Howa Ja La rim hkrum mat ai hpang Vietnam de na Laknak Machyu Pala ni lu la na mahkrun lam pat mat sai majaw, KIA Shanglawt Ningbaw kaba ni gaw Miwa mung de na Laknak ni garum bai sa hpyi na matu myit hkrum daw dan masai. (Ningbaw Kaba G-O-C jan Tangbau Nang Bawk  gaw Laika ka ai wa a Kamoi a kasha/ Kahkri nan rai nga ai.  Ya aten Chiangmai Jinghpaw” Myu Shayi Hpung”  K-W-A-T a Ningbaw Hpa-awn tai let Mungkan Wupawng Rapdaw U-N hte matut mahkai, kaga Mungdan (22)- jan de mung sa du let Myu Shayi lam yan ni hte seng ai mabyin masa ni hpe tang madun, shana shabra,  garum shingtau ai lam ni hpe galaw nga ai re).

N-dai zawn KIA shanglawt Ningbaw Kaba ni gaw Miwa mung na Laknak garum sa hpyi na sa ai 1967-ning hta Ningbaw Kaba Zau Seng, Zau Tu, Pungshwe Zau Seng ni hte rau Zahkung Ting Ying mung lawm nang mat wa sai. G-H-Q (General Head Quarter) Ginjaw e gaw Major Namsu Zau Tawng( Bumlen Awng) Dap Sin ngam ta ai lam chye lu ai. Dukaba Zau Dan gaw Rawt malan nnan hpang ai ten hta Communist hte gasat nna hkrat  sum mat sai re. Shing rai- KIA ningbaw kaba ni hte Zahkung Ting Ying ni Miwa kaw na Laknak garum sa hpyi ai shaloi-

                      “Nanhte hpa majaw Laknak ra mit ta?”…..nga nna Miwa ni hkap san ma ai. Shaloi- Ningbaw kaba ni gaw-

                       “Ne Win hpe gasat na matu re”… ngu nna bai htai ma ai. Dai 1966-67 ning ten ni hta - “Thayoke Myanmar Aye Akhin”  manghkang a majaw Myen mung mare kaba ni hta nga ai Miwa ni tsumra mi sat hkrum ai ten, Mao Zedong Miwa Asuya ni mung Ne Win Myen Asuya hpe Peking (Beijing) Radio kaw nna shani shana agying aging matsa taw nga ai aten rai nga ai.

                      “Shaloi..nanhte Jinghpaw ni Communist galaw na i?”

                       “Laknak sha lu na rai jang galaw na”…bai ngu ma ai. Shaloi Miwa ni gaw-

“Raitim nanhte Jinghpaw ni ….nanhte a shawng e Communist galaw taw nga sai Myen (Thakhin Than Thun/ Thakhin Zin ) ni a n-pu e nga ra ai”…bai ngu ma ai. Miwa ni shing nga tsun ai shaloi Ningbaw Kaba ni tsumra mi myit yak mat ma ai. Myen hpe n-ra nna Rawt malan ai she nga yang, Myen a n-pu bai rawng ra na nga ai majaw -

                        “Dai gaw n-byin mai na re “…ngu nna, Shanglawt Ningbaw kaba ni G-H-Q   Ginjaw de bai n-htang wa mat masai. Raitim Zahkung Ting Ying gaw Communist tai na matu myit hkrum  hkap la kau sanu ai. Hpa majaw i? nga yang- Miwa ni gaw Brang Ram prat naw rai  nga ai Zahkung Ting Ying hpe Num sha, ma sha ni hte abawk asawng, Gumhpraw jaw, Laknak jaw rai nna  Jinghpaw Communist tai na matu gung lau la kau manu ai. Zahkung Ting Ying hte Miwa Communist ni gaw, “Daw wa ai hte Nga wa ai “ hkrak rai mat masai.

                                                

Shanglawt Ningbaw kaba ni bai nhtang wa mat ai hpang Miwa mung e ngam nga ta ai Zahkung Ting Ying gaw Ningbaw Kaba ni hte Miwa Communist ni pawng mat sai lam Ginjaw e ngam nga ta  ai Major Namsu Zau Tawng hpe Wire-less hte Shiga masu nna shana dat sai. Namsu Zau Tawng mung zahkung Ting Ying hpe kam nna Shanglawt Ningbaw kaba ni Communist hte pawng mat sai lam KIA  shanglawt dap shagu de shana shabra kau dat nu ai. Lam mi hku tsun ga nga yang Zahkung Ting Ying gaw Miwa ni a Back ground hte Ginjaw de rai n-du wa ai Ningbaw kaba ni hpe “Ahna” zing la kau ai lachyum rai nga ai.

                                                

Miwa ni gaw Communist n-kam tai ai, shanhte hpe je hpre mat wa ai Ningbaw kaba Zau Seng, Zau Tu hte Pungshwe Zau Seng ni hpe sat kau na matu Miwa mung hte Jinghpaw mung jarit Hkyen bum lapran e Ambush hkap nna, agying aging hkap gasat anut ma ai lam chye lu ai. Raitim Ginjaw de na Hpyen garum aten dep bai du sa wa ai majaw Ningbaw kaba ni asak  lawt lu masai re. Major Namsu Zau Tawng mung Zahkung Ting Ying a ga madat shut kau ai majaw Shanglawt dap e n-nga gwi mat nna  Myitkyina de hprawng mat wa sai re.

(N-dai lam ni hpe Shanglawt KIA ningbaw Kaba Zau Seng a Kahkri - Salang Marip Zau Awng (Lashio) kaw na chye la lu ai lam rai li ai.  Salang Marip Zau Awng  gaw, Maymyo D-S-A  Myen Hpyen Du tai Jawng yu rai nna, hpang jahtum shaning e Ningbaw Kaba a Kahkri sawng re chye  nna jahkring kau hkrum ai wa rai nga ai).

                                                

1988-ning Jawng ma ni rawt malan ai majaw Bochuk Ne Win hkrat sum mat sai.Dai hpang Bochuk Khin Nyunt a prat bai du ai shaloi- Zahkung Ting Ying gaw NDAK (New Democratic Army Kachin) ngu ai mying hte bai galai shamying, gap jahkring nna (teng sha nga yang - Myen ni hte kalang mi pyi  gasat gap hkat ai lam nnga yu ai  hpung ni re. Kachin nga n-na jinghpaw mying dut sha ai ni re) Pangwa mare hpe bai de masai. W-P myu sha La Chik ni yawng hkra mung shanhte a Ningbaw ningla kaba hku nna grai tsawra hkungga arawng la nga ma ai. Raitim Chyahkyawn hpyi hpun da ai Miwa sai Zahkung Ting Ying a lachyen lahka, sumprat dawk chye ai myit kyang ni, tinggyeng akyu hpe sha tam chye ai myit jasat ni gaw angwi ngwi sha dan dawng wa sai re.

(Daw (3) hpe mung la hti ga).    

(Sumla garum la ai Ah Hpu hpe mung chyeju dum ai lam shana dat nngai.)