Nang Hpa Sha Yang Hpa Tai
(You are what you eat)
Dr Kha Lum
Fruits and Personalities ngu ai laika hta namsi amyu 12 sha ai masha ni a myit masa hpe ka da ai. Ga shadawn-Nang gaw Orange: Lwidwi si (makchyawk si) sha ra ai wa rai yang myit galu na (patience), myit n-gun will power ja na, lama ma galaw yang gau ngwi galaw mayu na, rai tim tinang galaw ai hpe hkum hkum tsup tsup atsawm galaw chye na, bungli yak ai majaw n-gun n shayaw na, myit n daw loi na, nang kaya ai zawn rai tim kam hpa mai ai masha rai nna kam ging ai jinghku mung rai nga ai. Nang gaw kanawn manang hpe lata nna kanawn chye ai, rai tim nang kanawn ai manang hpe myit masin mahkra hte tsaw ra chye ai. Nang gaw nhtan shi hkat ai lam ni hpe mai byin ai daram koi yen na (you avoid conflict at all costs) ngu ai rai nga ai.
Asak hkrung ai dusat hte shinggyim masha gaw starch ngu ai nai mam hkaulan, protein ngu ai shan, vitamin ngu ai namlaw nam lap nam si namsaw dat ni hpe sha nna asak hkrung ai rai nga ai. Dai kaw na namsi namsaw namlaw nam lap sha ai amyu (herbivorous) hte shan sha ai amyu (carnivorous), yawng jahkum sha ai amyu (omnivorous) ngu hpan amyu masum bai garan lu ai. Bainam, dumsu, wuloi, magwi ni gaw namlaw namlap sha ai herbivores ni rai nga ai. Namlaw namlap namsi namsaw sha ai dusat ni gaw hkum hkrang kaba nna hkam kaja tim shingyim masha ni e aloi sha shani la nna shangun sha mai nga ai. Ndai namlap namlaw sha ai dusat ni hta maya sha na wa ukam hkum hkum tu ma ai. Dumsu gaw shawng na ntsa de na wa pyi n tu nga ai. Nyau, hkan, sharaw, hkanghkyi ni gaw shan sha ai amyu carnivores dusat ni rai nga ma ai. Ndai shan sha ai dusat ni gaw nau n hkam kaja ma ai. Rai tim matse ai myit rawng nna shinggyim masha ni aloi ali n shani la lu nga ai. Circus hkan e sharin shaman nna madun sha mai tim leng n garawt shangun lu ai. Hkauna n galau shangun lu ai. Mailung tawng n garawt shangun lu ai. Grai hkyaw abawk nna madun sha mai tim aten ntam, matse myit shang wa nna circus sara hpe kawa sha kau chye nga ai. Ndai shan sha ai dusat ni hta shawng e na wa hte shan hpya sha na kawn ni tu ma ai. Wa ukam gaw kachyi chyi sha kap ma ai.
Anhte shinggyim masha ni gaw Edin sun e hpan da ai shaloi namsi namsaw hte namlap namlaw sha na ahkang Karai Kasang jaw da sai. Shinggyim masha ni gaw majoi sha-u ing ai prat du hkra shan n sha ai majaw asak grai galu ma ai. Adam 930 ning, Shet 912 ning, Enuk 905 ning, Kainan 910 ning, Mahalalela 895 ning, Yared 962 ning, Mahtusela 969 ning LLamek 777 ning(NN Daw kaba 5), Noa 950 ning(NN 9:29), Shem 600 ning(NN 10:10-11), asak hkrung ma ai. Sha-u ing ngut nna sha-u hkyet ai shaloi hpun kawa, hkai nmai, namsi namsaw, namlap namlaw hpa n tu mat ai majaw Karai Kasang gaw shinggyim masha ni hpe shan sha na hkang bai jaw sai (NN 9:3). Dai shaloi kaw na shinggyim masha ni gaw lu sha amyu hkum sha ai omnivores ni byin wa sai. Sha-u hkyet ai hpang shangai ai shan sha nna shangai ai shinggyim masha ni mung asak kadun mat wa sai. Tera 205 ning (NN 11:32), Abraham 175 ning(NN 25:7), rai nga ai. Dawi hkawhkam a prat du yang shinggyim masha ni a asak gaw 70 ning, grai n-gun ja ai ni 80 ning rai nga ai(Shkd 90:10). Shinggyim masha gaw shan sha na matu shawng a wa hkum hkum tu nna, namlaw lamlap maya sha na wa kam mung hkum hkum tu ai. Shan dat protein gaw shapre amyu myu hte ga lasi, naw hkun ni hta mung rawng nga ai. Rai tim, shapre lasi, nawhkun sha ai vagetarians ni hte shan sha ai masha a myit masin shai nga ai.
Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni moi ji woi ji wa prat hta nam na shan man man gap sha, dumsu, wuloi hte wa man man sat sha ai prat hta kade a npu e mung n taw ai nga lai wa sai rai nga ai. Ya prat pa ga de du nna shan mung n lu gap sha, gat na dumsun shan, wa shan, u shan mung manu nau laja nna n lu mari sha ai majaw namlaw namlap hte ba hkri si, kala nai, shapre ni sha mari sha ai ten rai nga ai. Dai hte maren Jinghpaw Wunpawng sha ni a share shagan magrau grang ai myit masa ni mung hkoi mat wa magang nna shata mi lap KS. 6000, 7000 (US$ 6-7) shabrai lu htuk sha yang grai chyeju dum kabu gara shaning 30-35 kang ka let amu gun ai mayam myit shang wa saga ai. Japan masha ni gaw Nambat lahkawng mugkan majan hta majan sum ai kaw na lusha diet galai sha wa ai majaw hkum hkrang galu kaba, myit myan zet let, mungkan hta galu kaba lu su nga mu nga mai wa masai. Anhte mung myit yu ra sai nhten!!!!
(Local Reporter blog na tang mara ai re)
No comments:
Post a Comment